Pornografski odnosi

Joan Rhodes

Pornografski film je poznat po lošoj karakterizacija likova i još gorim dijalozima. Zbog toga što je gluma u pornografiji svedena na minimum, gledatelji/ce često nisu u stanju razdvojiti glumice od uloga koje one u pornografskim filmovima igraju. Ukratko, izjednačavaju glumice s poslom koji obavljaju, odnosno, s „banalnim“ poslom jebanja, što često dovodi do toga da se karijera u pornografiji smatra prostitucijom. Ne čudi, stoga, što je većini puno zanimljivije razgovarati o nekorištenju kondoma u pornografskim scenama, nego ozbiljnije analizirati sam  pornografski žanr. Kad smo već kod kondoma i prostitucije, da odmah razriješimo stvar: ako ne razlikujemo porno glumice od prostitutki, onda ne možemo shvatiti bitnu razliku između ograničenog broja seksualnih partnera, odnosno, kolega glumaca s kojima glumice surađuju i nasumičnih mušterija od kojih prostitutke naplaćuju svoje usluge. Da, i porno glumice i prostitutke zarađuju jebanjem. Ali nije svako jebanje isto. Da je seks uvijek jedan te isti, pornografije ne bi ni bilo.  

Jasno je, naravno, zašto u pornjavi nema dobrih dijaloga. S obzirom da većina pornića danas spada u gonzo kategoriju, scenariji nisu potrebni, a bez scenarija nema dublje karakterizacije likova, zbog čega su uloge u pornićima izrazito plošne, a razgovori svedeni na minimum. Pornografija glumicama i glumcima dodjeljuje vrlo ograničen broj uloga, koje su uslijed stalnog ponavljanja postale nezaobilazno mjesto pornografskog žanra. Bez obzira koliko pojedini glumci popularni i poznati bili, ni oni ne mogu redefinirati uloge koje su im dane. Isti je, uostalom, slučaj i s drugim filmskim žanrovima, ne samo s pornografijom: svaki ima svoja pravila i vlastite obrasce.

Pornografija katalogizira čitav niz seksualnih afiniteta i fetiša koristeći dehumanizirane likove svedene na njihovu društvenu funkciju. Ukratko, pornjava poopćuje osobno seksualno iskustvo i gradi tipove s kojima se može povezati veći broj ljudi, pa tako imamo tip odrasle žene koja se ševi s mlađim dečkima, bejbisiterice, učiteljice, tip susjeda, tatinog prijatelja, brata, medicinske sestre, te čitav niz tipično pornografskih odnosa u koje se kao gledatelji možemo (uvjetno rečeno) projicirati. Jedan od tih tipova je, između ostalog, i lik prostitutke. Pornografska industrija prisvaja, dakle, fantaziju pojedinca o plaćenom seksu kao i bilo koju drugu seksualnu fantaziju i time figuru prostitutke izjednačava s onom obiteljske liječnice ili stjuardese.

yugodrom.tumblr.com

No, dok s jedne strane pornografska industrija radi na tome da svojom tipologizacijom obuhvati što veći broj seksualnih situacija i uloga u kojima bi se anonimni gledatelji željeli naći, s druge pokušava unovčiti prepoznatljiva glumačka imena koja te situacije uprizoruju. U istoj pornografskoj sceni, dakle, mogu postojati dvije suprotnosti: potpuno apstrahirani seksualni odnosi i vrlo partikularna tjelesna obilježja pojedinih glumica, odnosno, glumaca. Izvor uzbuđenja može biti, i često jest dvostruk: tu smo zbog posve depersonaliziranih seksualnih radnji, ali i glumice koju jako volimo (recimo Rite Faltoyano i njezog madeža na lijevoj sisi).

U kontekstu pornografije, posebno su zanimljive glumice poput Sashe Grey, koje razumiju njezin emancipatorski potencijal. Grey je, na primjer, i na mainstream sceni uvijek nastupala pod istim, pornografskim imenom, čime je javnosti jasno stavila do znanja kako afilijaciju s porno industrijom ne smatra degradirajućom. Mislim da je njezin najveći doprinos pornografiji, ali i feminizmu, taj što je bila vrlo rječita za vrijeme seksa, dakle, što je eksplicitno izražavala ono što od partnera očekuje i što je osobno ispunjenje doživljavala upravo kroz vlastitu mazohističku seksualnu praksu. Sasha je svjesno prepuštala kontrolu drugima, ali samo u seksu: feministkinja može biti submisivna u krevetu, ali ne i izvan njega.  

Osim različitih vrsta zanimanja, pornografija asimilira i društvene odnose moći koji iz njih proizlaze, o čemu primjer Sashe Grey odlično govori. Nemoguće je govoriti o pornografiji a da se ne dotaknemo ključnih pojmova dominacije i submisivnosti. Ona te odnose teatralizira, koristi njihovu seksualnu komponentu za vlastitu korist. Postoje i tipično pornografske kulise koje pomažu da se spomenuti odnosi razviju i da se njihov seksualni potencijal realizira.

U tom smislu, korištenje pornografije nalikuje korištenju rječnika: treba točno znati što se traži i pod kojim slovom. Da bismo, na primjer, analizirale pojmove poput duple penetracije, queeninga, međurasnog ili grupnog seksa, moramo razumjeti kontekst koji im pornografija daje i odnose na čijoj su podlozi nastali. Pornografska je scena uvijek značenjski slojevita, iako se na prvi pogled ne čini takvom. No da bi se ti slojevi uočili, da bi se podvrgnuli feminističkom čitanju, potrebno je prihvatiti pornografiju kao žanr koji ima svoje obrasce i zakonitosti. Bez toga, sav je trud da o njoj kritički razmišljamo – uzaludan.